Graditeljski kompleks kuće Alije Đerzeleza nalazi se na uglu ulica Sagrdžije i Alije Đerzeleza u predjelu Vrbanjuša, na sjevernoj padini grada, u nekadašnjoj mahali mesdžida Sarač Alije. Mahala je formirana oko pomenutog mesdžida nešto prije 1528.godine.
Kuća Alije Đerzeleza, odnosno kompleks, podignut je u 17. st. i građen je namjenski, kao stambeni objekat za viđeniju i bogatu zanatlijsku porodicu.
Do danas nisu pronađeni tačni podaci o osnivaču i graditelju kompleksa, ali se zna da su, unazad 200 godina, vlasnici bili iz porodice Čejvani, u čijem posjedu je objekat bio do nedavno. Kompleks kuće Alije Đerzeleza predstavlja jedan od rijetkih očuvanih primjera stambene arhitekture osmanskog perioda.
Kompleks je izgrađen kao jednospratnica, jednostavne tlocrtne dispozicije, sa svim elementima, koji karakterišu stambenu arhitekturu tog vremena. Izveden je od tradicionalnih materijala – kamen, ćerpič, drvo, kovano željezo i na način koji upućuje na činjenicu da je nepoznati graditelj bio dobar poznavalac materijala i njihovih mogućnosti, kako u konstruktivnom, tako i u likovno – estetskom pogledu.
Stanje objekta
Sve do prije koju godinu kompleks nije pretrpio veće zahvate; prvi manji je rađen 1950. i 1951. godine i poduzet je od strane samih vlasnika, da bi tek 1997. bili izvedeni radovi preventivne sanacije na krovu i krovnoj konstrukciji. U 1999. godini izvode se radovi I faze koja obuhvata konstruktivnu sanaciju i konsolidaciju čitavog kompleksa, čime je objekat u posljednji čas spašen od potpunog samourušavanja.
Odabrana metodologija, izvršeni radovi
Obzirom da se radi o izuzetno vrijednom spomeniku stambene arhitekture iz osmanskog perioda i obzirom na njegovo stanje, a sa ciljem izrade validne projektne dokumentacije, u okviru redovnih djelatnosti Kantonalnog Zavoda za zaštitu kulturno – historijskog i prirodnog naslijeđa, uraden je projekat koji je podjeljen u dvije faze:
- prva faza obuhvata radove na konstruktivnoj sanaciji i konsolidaciji kompleksa, na osnovu koje su izvršeni radovi tokom 1999. godine
- druga faza, predviđa radove funkcionalno – estetske rekonstrukcije i restauracije / tokom 2001. godine/
- Koncem 2004. i tokom 2005. godine izvedeni su radovi uređenja enterijera i opremanje objekta. U istom vremenskom periodu slikar konzervator Nihad Bahtijarević uradio je rekonstrukciju i restauraciju zidnih slikarskih dekoracija, kao i slikarskih dekoracija na musanderama /od drveta skovani i rezbarijom ukrašeni zidni ormari duž cijelog jednog zida sobe/.
| Voditelj projekta: | Ferhad Mulabegović, dipl.ing.arh. |
| Projektanti: | Ferhad Mulabegović, dipl.ing.arh., Pavle Mašić, dipl.ing.arh. /stručni saradnik Zavoda, Mr.Muhamed Madžarević, dipl.ing.građ. |
| Izvođač: | “DEDO REZ” d.o.o. Zenica |
| Finansiranje: | Budžet Kantona Sarajevo |